Ο ποιητής Άγγελος Σικελιανός με την σύζυγό του Άννα κατά την επίσκεψή τους στην "Αιξωνή" του Πικιώνη

Η Soula Kanellopoulou 

ΤΑ Τετραθεμελα ΤΟΥ Κοσμου.

ΤΑ Τετραθεμελα ΤΟΥ Κοσμου

Ο ποιητής Άγγελος Σικελιανός με την σύζυγό του Άννα κατά την επίσκεψή τους στην "Αιξωνή" του Πικιώνη. Πρόκειται για την τελευταία φωτογράφιση του ποιητή που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΑΙΞΩΝΗ το 1953.

Κυκλοφόρησε το βιβλίο "Pour Mania / Για τη Μάνια" (δίγλωσση έκδοση, ελληνικά - γαλλικά)

Κουζέλη Λαμπρινή*

Για τη Μάνια

Την εκδότρια της Εστίας τιμούν οι γάλλοι φίλοι της με τρυφερές επιστολές και ακριβές αναμνήσεις στον μικρό τόμο που κυκλοφορεί με τη συμπλήρωση ενός έτους από τον θάνατό της

Η Μάνια Καραϊτίδη σε νεαρή ηλικία

Pour Mania / Για τη Μάνια

(δίγλωσση έκδοση, ελληνικά - γαλλικά)
Επιμέλεια, εισαγωγή Κατρίν Βελισσάρη.
Εκδόσεις Εστία, 2015,
σελ. 72, τιμή 9 ευρώ

«Ενα σκοτεινό δωματιάκι στο βάθος του βιβλιοπωλείου Εστία, στην οδό Σόλωνος, ήταν το άδυτο των αδύτων. Για να περιγράψεις τον ιδιαίτερο χαρακτήρα ενός χώρου που θύμιζε μάλλον τακτοποιημένη αποθήκη παρά επιδεικτικό σαλόνι και για να εκφράσεις την αύρα του προσώπου που υποδεχόταν εκεί τους επισκέπτες, ένα σωρό μεταφορικές εκφράσεις συνωθούνται στον νου - εκφράσεις που χρειάζεται να τις παραμερίσεις αμέσως. Γενικό αρχηγείο ή στρατηγείο δεν ταιριάζει: υπερβολικά στρατιωτικοί όροι. Η Μάνια απέπνεε μια φυσική και αγαπητική εξουσία που δεν είχε τίποτα κοινό με τα στρατιωτικά πράγματα». O γάλλος συγγραφέας και πανεπιστημιακός Μισέλ Γκερέν γνώρισε την εκδότρια της Εστίας Μάνια Καραϊτίδη όταν ήταν μορφωτικός σύμβουλος στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1980. «Ενας παμπάλαιος χάρτης των πέντε ηπείρων κάλυπτε ολόκληρο σχεδόν τον τοίχο πίσω από το ογκώδες, παλιό γραφείο. (...) Κι αν έπρεπε να του προσδώσουμε, αν όχι κάποιο πνεύμα εκζήτησης αλλά τουλάχιστον κάποιο νόημα, θα έλεγα ότι ήταν ένα σύμβολο κοσμοπολιτισμού. Μέσα στην κόχη της η εκδότριά μας συμπεριφερόταν αυθορμήτως ως πολίτις του κόσμου».

Tη Μάνια Καραϊτίδη (1928-2014) ως κοινό τόπο της συλλογικής εμπειρίας και ως θρυλική φυσιογνωμία της εκδοτικής μας ιστορίας αλλά και την «κυρία Μάνια» ως προσφιλή σταθερά του κοινωνικού βίου και αγαπημένη γνωριμία της προσωπικής ζωής παρουσιάζουν εννέα προσωπικότητες των ελληνογαλλικών γραμμάτων στο κομψό τομίδιοPour Mania / Για τη Μάνια (Εστία, 2015) που φρόντισε η Κατρίν Βελισσάρη: δύο διευθυντές του Γαλλικού Ινστιτούτου στην Αθήνα, ο Ζαν-Πιερ Αρμενγκό και ο Ολιβιέ Ντεκότ, η εκδότρια Σαμπίν Βεσπιζέ, η κριτικός λογοτεχνίας στον «Μonde» Φλοράνς Νουαβίλ, ο νεοελληνιστής Ζακ Μπουσάρ από το Κεμπέκ του Καναδά και οι ελληνιστές, μεταφραστές και συγγραφείς Ζιλ Ντεκορβέ, Μισέλ Γκροντάν, Μισέλ Γκερέν, καθώς και η ίδια η Κατρίν Βελισσάρη, πρώην διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου.

Η έμφαση δίνεται στη γαλλική παιδεία της κυρίας Μάνιας - μήπως δεν ήταν όμως και δομικό στοιχείο της ταυτότητάς της; «Οταν η Μάνια ήταν παιδάκι, η υγεία της ήταν εύθραυστη και χρειάστηκε να παραμείνει στο κρεβάτι για μήνες ατελείωτους. Τότε, λοιπόν, μοναδική της παρηγοριά ήταν να καταβροχθίζει στα γαλλικά όλη την παιδική λογοτεχνία της εποχής. Εκείνα τα αναγνώσματα σφράγισαν για πάντα με πυρωμένο σίδερο τη διπλή της παιδεία» γράφει η Κατρίν Βελισσάρη. «Αλλωστε, για τη Γαλλία και τους γάλλους φίλους της ήταν γεμάτη επιείκεια, γιατί, όταν αγαπούσε, η Μάνια αγαπούσε. Οταν άρχιζε με το "εσείς οι Γάλλοι", ξέραμε με σιγουριά πως ήταν έτοιμη να μας συγχωρήσει σχεδόν τα πάντα!».

«Μας κατέκτησε με έναν συγκερασμό σταθερότητας, διαύγειας και χιούμορ» θυμάται ο Ζαν-Πιερ Αρμενγκό, ο οποίος έφτασε με την οικογένειά του στην Αθήνα το 1985 για να αναλάβει τη διεύθυνση του Γαλλικού Ινστιτούτου: «Πολύ σύντομα ανακάλυψα ότι πίσω από την αυθόρμητη θέρμη της υποδοχής της και την ευμενή της διάθεση για όλα μου τα σχέδια υπήρχε μια βαθύτερη διάσταση θέασης των πραγμάτων, μια απόσταση από τους συγγραφείς "της μόδας" και από την "πολιτική ορθότητα", τροφοδοτούμενη από τις εμπειρίες πλήθους πολιτικών και ανθρώπινων ανατροπών και βεβαίως από οδύνες και απογοητεύσεις που είχε η ίδια υποστεί, αποδεχθεί, υπερβεί ως επί το πλείστον και που είχαν σμιλέψει την πνευματική της ανεξαρτησία και το κριτικό της πνεύμα. Το να διανύσει το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα επικεφαλής ενός μεγάλου εκδοτικού οίκου στην Ελλάδα δεν ήταν γι' αυτήν μια διάβαση από "ένα μεγάλο, ήσυχο ποτάμι"...».

Στην κυρία Μάνια που δεν πρόλαβε να καλογνωρίσει απευθύνει συγκινητική επιστολή ο νυν διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου Ολιβιέ Ντεκότ προσπαθώντας να αποκρυπτογραφήσει τον άνθρωπο από τα αποκτήματά του, από τον «πολύχρωμο αχταρμά» επάνω στο γραφείο της Μάνιας Καραϊτίδη στην κλασική φωτογραφία της στο περίφημο στουντιόλο της στην οδό Σόλωνος. «Ολα αυτά τα αντικείμενα μου μιλούν για σας και μου μιλούν για την Ελλάδα, για τη δική σας Ελλάδα, γι' αυτήν την Ελλάδα που θα 'θελα τόσο να μου τη γνωρίζατε σαν να ήσασταν η θεά Εστία, φιλόξενη και γενναιόδωρη συνάμα, όπως συμφωνούν όλοι όσοι σας γνώρισαν. Κυρία Μάνια, θα δεχόσασταν να μου την περιγράψετε άραγε ως φίλη; Μου αρέσει να το πιστεύω... Τα γραφεία μας ήταν τόσο κοντά: Η Σίνα και η Σόλωνος δεν είναι μήπως πλάι-πλάι; Σας διαβεβαιώνω ότι αντηχούν τη φωνή σας, τόσο πολύ που τις περπατήσατε και τις δύο».

«Σπανίως την είδα εκτός του μικρού της γραφείου» θυμάται ο Ζιλ Ντεκορβέ. «Γραφείο της ή σαλόνι της; Οταν την έβλεπα εκεί, δεν εργαζόταν. Δεν ήταν δικό της το φταίξιμο. Ηταν των επισκεπτριών και των επισκεπτών που τη μονοπωλούσαν. Ομως αυτό δεν φαινόταν να την ενοχλεί. Αντιθέτως, σε υποδεχόταν με μια θέρμη άγνωστη στα καθ' ημάς». Για τη Φλοράνς Νουαβίλ η πρώτη ανάμνηση δεν τοποθετείται στην οδό Σόλωνος αλλά«σε ένα ηλιόλουστο πεζοδρόμιο εστιατορίου. Η λεπτομέρεια του ηλιόλουστου πεζοδρομίου έχει τη σημασία της. Οταν κλείνω τα μάτια, αυτή ακριβώς η γενναιόδωρη λάμψη πλημμυρίζει τη μνήμη μου».

Η Μάνια, η «θεία Μανία», «ήταν η ζώσα μνήμη της ελληνικής λογοτεχνίας σε μια ευρωπαϊκή προοπτική» εκτιμά ο Ζακ Μπουσάρ. Για τη γαλλίδα εκδότρια Σαμπίν Βεσπιζέ ήταν μια μεγάλη φίλη και πηγή έμπνευσης: «Αυτή η μανιώδης αναγνώστρια, που ήξερε να ακροάται τη μουσική των κειμένων, αγαπούσε αυτούς που τα γράφουν. Ακούγοντας το πλήθος των ιστοριών που ευχαρίστως διηγόταν για τις σχέσεις με τους συγγραφείς της, κατανόησα ότι η εκδοτική δραστηριότητα, έτσι όπως την ασκούσε, ήταν μια σχολή με απαιτήσεις. Και θέλησα να εγγραφώ στα δικά της χνάρια».

Ποιο ήταν το μάθημα που δίδασκε η κυρία Μάνια με το παράδειγμά της; «Φιλόξενη αλλά και διορατική, η Μάνια μάς μάθαινε να ζούμε εν κοινωνία» τονίζει ο Μισέλ Γκροντάν.«Προσωπικά θα την παραλλήλιζα με μια άλλη μορφή των ελληνικών γραμμάτων που χάθηκε πριν από είκοσι και κάτι χρόνια: τον Κωνσταντίνο Θ. Δημαρά, ιστορικό της λογοτεχνίας και μέγιστο ειδήμονα της συγκριτικής λογοτεχνίας. Ενας έρωτας παρεμφερής τούς ένωνε, ο έρωτας για την ομορφιά του βιβλίου».

Τα είπαν όλα. Και στο Γαλλικό Ινστιτούτο την Τρίτη 26 Μαΐου, όπου οι φίλοι της Μάνιας Καραϊτίδη συγκεντρώθηκαν στο αμφιθέατρο «Θεόδωρος Αγγελόπουλος» για ένα φιλολογικό μνημόσυνο με τη συμπλήρωση ενός έτους από τον θάνατό της, η παρουσία της ήταν έντονη και τα κληροδοτήματά της χειροπιαστά.

* Μέρος των εσόδων από την πώληση των αντιτύπων του βιβλίου θα προσφερθεί στα Παιδικά Χωριά SOS που στήριξε η Mάνια Καραϊτίδη.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ:  30/05/2015 

http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=708755

Κατερίνα Γώγου: «Σημασία έχει να παραμένεις άνθρωπος»

ΘΕΜΑΤΑ

katerina-gwgou-630.jpg

Κατερίνα Γώγου: «Από τη στιγμή που δεν μας αφήνουν να φτιάξουμε τη ζωή, θα χαλάσουμε αυτό που υπάρχει και θα βγει το καινούργιο μετά»

Συντάκτης: efsyn.gr

 Ε βδομήντα πέντε χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τη γέννηση (1η/6/1940) της ηθοποιού και ποιήτριας Κατερίνας Γώγου, που έδωσε τέλος στη ζωή της μόλις στα 53 της χρόνια, λαμβάνοντας υπερβολική δόση χαπιών και αλκοόλ.

Άνθρωπος ασυμβίβαστος, μέσα από τους οργισμένους στίχους της καταδίκαζε τον πόνο και την αθλιότητα γύρω της. Βρισκόταν έξω από κλίκες και κυκλώματα, ακολουθώντας τον δικό της δρόμο.

Σύχναζε στα Εξάρχεια και τασσόταν υπέρ του αντιεξουσιαστικού χώρου με κάθε τρόπο διαμαρτυρίας. Πολλές φορές συνελήφθη και ανακρίθηκε.

Ο πρώην υπουργός Τηλέμαχος Χυτήρης έχει αποκαλέσει την Κατερίνα Γώγου «Μαγιακόφσκι της πλατείας Εξαρχείων».

Από πολύ μικρή ηλικία, εργάστηκε σε παιδικούς θιάσους και στον κινηματογράφο, κυρίως σε ταινίες της Φίνος Φιλμ. Συμμετείχε σε πολλές ταινίες («Το ξύλο βγήκε από τον Παράδεισο/1959», «Άπονη ζωή/1964», «Δεσποινίς Διευθυντής/1964», «Η δε γυνή να φοβείται τον άντρα/1965», «Τι έκανες στον πόλεμο Θανάση/1971» κ.ά.).

Επίσης, πρωταγωνίστησε στις ταινίες «Το βαρύ πεπόνι» (Π. Τάσιου, 1977) για την οποία κέρδισε το Βραβείο Ερμηνείας στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, «Παραγγελιά» (Π. Τάσιου, 1980, μέρος της ταινίας βασίζεται σε ποιήματά της) και «Όστρια» (Α. Θωμόπουλου, 1984», ταινία για την οποία συνεργάστηκε στο σενάριο. Για την τελευταία έλαβε το Κρατικό Βραβείο Ερμηνείας και μοιράστηκε το Βραβείο Σεναρίου με τον Α. Θωμόπουλο).

«Θα 'ρθεί καιρός»

«Θα 'ρθεί καιρός που θ’ αλλάξουν τα πράματα.

Να το θυμάσαι Μαρία.

Θυμάσαι Μαρία στα διαλείμματα εκείνο το παιχνίδι

που τρέχαμε κρατώντας τη σκυτάλη

– μη βλέπεις εμένα – μην κλαις. Εσύ είσ’ η ελπίδα

άκου θάρθει καιρός

που τα παιδιά θα διαλέγουνε γονιούς

δε θα βγαίνουν στην τύχη

Δε θα υπάρχουν πόρτες κλειστές

με γερμένους απέξω

Και τη δουλειά

θα τη διαλέγουμε

Δε θά `μαστε άλογα να μας κοιτάνε στα δόντια.

Οι άνθρωποι – σκέψου! – θα μιλάνε με χρώματα

κι άλλοι με νότες

Να φυλάξεις μοναχά

σε μια μεγάλη φιάλη με νερό

λέξεις κι έννοιες σαν κι αυτές

απροσάρμοστοι καταπίεση μοναξιά τιμή κέρδος εξευτελισμός

για το μάθημα της ιστορίας.

Είναι Μαρία – δε θέλω να λέω ψέματα –

δύσκολοι καιροί.

Και θάρθουνε κι άλλοι.

Δεν ξέρω – μην περιμένεις κι από μένα πολλά –

τόσα έζησα τόσα έμαθα τόσα λέω

κι απ’ όσα διάβασα ένα κρατάω καλά:

«Σημασία έχει να παραμένεις άνθρωπος».

Θα την αλλάξουμε τη ζωή

παρ’ όλα αυτά Μαρία.»

Ακολουθεί το ποίημα «Καμιά Φορά» σε μουσική του Κυριάκου Σφέτσα.

«Στο δρόμο» (1981), Κατερίνα Γώγου

 https://www.efsyn.gr/arthro/simasia-ehei-na-parameneis-anthropos